Koliek

Koliek is een uiting van (buik)pijn. Zo kan het paard door de buikpijn eetlust verliezen, schrapen met de voorbenen, flink zweten, regelmatig rollen, afwisselend gaan staan en liggen of onrustig zwiepen met de staart. Koliek kan echter verschillende oorzaken hebben. Zo wordt er in eerste instantie onderscheid gemaakt tussen koliek ten gevolge van darmproblemen en problemen buiten het darmkanaal. In dit laatste geval vertoont het paard koliekverschijnselen, maar doet dat bijvoorbeeld door last van de spieren, blaas of andere blessures. Koliek ten gevolge van darmproblemen komt vaker voor in het voor- en najaar.

 

Soorten Koliek:

De diagnose en inschatting van de ernst van koliek is niet gemakkelijk. Raadpleeg bij twijfel dus altijd een dierenarts. Waar het ene paard duidelijke symptomen vertoont door bijvoorbeeld continu te rollen, kan het andere paard minder opvallende symptomen hebben zoals bijvoorbeeld een licht verminderde eetlust. Hoewel heftige verschijnselen in veel gevallen veroorzaakt worden door ernstige darmproblemen, hoeft dat andersom niet te gelden. Bij lichte verschijnselen van koliek kunnen de veranderingen in de buik al aanzienlijk zijn. Ons advies is om niet af te wachten en overleg altijd met een dierenarts.

De meest voorkomende kolieksoorten zijn:

• gaskoliek
• krampkoliek
• zandkoliek
• verstoppingskoliek
• koliek door liggingsveranderingen van de darm

 

Gaskoliek

Gaskoliek is buikpijn die ontstaat als gevolg van een gasophoping in de darmen. Deze ophoping ontstaat onder andere door een overmatige productie van gassen in de dikke darm. Deze overmatige productie ontstaat wanneer suikers die niet volledig verteerd zijn in de dunne darm vervolgens in de dikke darm terecht komen. Voorjaars- en najaarsgras bevatten veel suikers waaronder fructaan, maar ook krachtvoer met moeilijk verteerbare granen (zoals maïs) kunnen onverteerd doorstromen naar de dikke darm en daar voor een overmatige gasproductie zorgen. Een grote voedingsverandering kan ook aanleiding zijn voor het ontstaan van gaskoliek. Daarnaast kan de ophoping ook ontstaan doordat gassen niet naar buiten kunnen, omdat de darm gedeeltelijk of geheel is afgesloten. Dit kan komen door een verandering in de ligging van de darmen.

* Wat zijn de symptomen?

Paarden met gaskoliek zijn meestal licht onrustig. Ze staan vaak wat te krabben, te flemen en gaan soms liggen. De staart wordt meestal van het lichaam gedragen en soms komt er wat gas af.

*Wat te doen bij gaskoliek?

Als je denkt dat je paard gaskoliek heeft, moet je als eerste de dierenarts bellen en goed de symptomen omschrijven die je hebt opgemerkt. Geef je paard in de tussentijd geen eten of drinken. Observeer het gedrag van je paard en doe hem eventueel een deken op als het koud is en/of je paard erg bezweet is. Of lopen met het paard verstandig is, hangt af van de oorzaak van de koliek. Overleg dit dus altijd eerst met je dierenarts.

* Voorkomen van gaskoliek bij paarden 

Je hebt het niet altijd in de hand of je paard wel of geen gaskoliek krijgt, maar er zijn wel een paar punten waar je in het management van je paard rekening mee kunt houden om het te voorkomen.

• Een paard kan slecht omgaan met grote rantsoenwisselingen, dus het is heel belangrijk dat je elke overgang in zowel krachtvoer als ruwvoer en weidegang geleidelijk laat verlopen. Schakel dus niet van het ene op het andere moment ineens om!
• Zorg ook altijd dat je paard of pony niet te veel voorjaars- of najaarsgras binnenkrijgt, vooral niet als het in de nacht koud is geweest. Geef je paard bijvoorbeeld voordat hij de weide op gaat eerst ruwvoer of Pavo SpeediBeet of Pavo Fibrebeet. Deze vezelrijke producten zorgen voor vulling in de darmen zodat hij al een beetje vol zit en minder gras zal eten en het gras beter verteerd wordt.
• Ook is het verstandig om meerdere keren per dag kleine hoeveelheden te voeren. Geef je paard bijvoorbeeld nooit meer dan 2 kg krachtvoer per voerbeurt, het liefst dus minder. Hele granen, zoals maïs, kun je beter niet voeren, omdat deze voor het paard moeilijk verteerbaar zijn. Granen worden pas goed verteerbaar na een hittebehandeling, zoals poffen of expanderen.
• Goed verteren begint bij goed kauwen. Laat dus ook regelmatig het gebit van je paard controleren en geef structuurrijk voer, zoals Pavo Nature’s Best , Pavo DailyPlus  of Pavo FibreNuggets om het kauwen extra te stimuleren.

*Waaruit bestaat de behandeling?

Meestal gaan de krampen na 10-15 minuten stappen en een keer mesten vanzelf weg en is het paard daarna weer pijnvrij.

Gaat de koliek niet binnen 15 minuten over, dan is het verstandig om uw dierenarts te raadplegen. Deze kan, na onderzoek, een krampwerend middel toedienen.

 

Krampkoliek.

Krampkoliek ontstaat vaak door veranderingen in het rantsoen en door verandering in weersomstandigheden. Gasophoping en worminfecties kunnen ook de oorzaak zijn van krampkoliek.

* Wat zijn de symptomen?

Paarden met krampkoliek zijn meestal licht onrustig. Ze staan vaak wat te krabben, te flemen en gaan soms liggen. De staart wordt meestal van het lichaam gedragen en soms komt er wat gas af.

*Waaruit bestaat de behandeling?

Meestal gaan de krampen na 10-15 minuten stappen en een keer mesten vanzelf weg en is het paard daarna weer pijnvrij.

Gaat de koliek niet binnen 15 minuten over, dan is het verstandig om uw dierenarts te raadplegen. Deze kan, na onderzoek, een krampwerend middel toedienen.

Zandkoliek

Bij koliek wordt de oorzaak meestal gezocht in een besmetting met maagdarmwormen of lintworm en wordt niet gedacht aan overdadige zandopname. Toch is de opname van veel zand een belangrijke, misschien wel de belangrijkste oorzaak van koliek. 

Zandkoliek komt het meest voor bij paarden die veel op een kale, natte weide staan, veelal in de late winter en het vroege voorjaar.

*Wat zijn de symptomen?

Het paard heeft dunne waterige mest en blijft veel op de rug liggen. Ondanks de milde verschijnselen is zandkoliek een ernstige aandoening, waaraan regelmatig paarden overlijden.

*Hoe wordt de diagnose gesteld?

U, paardenhouder, kan zelf eenvoudig bekijken of uw paard te veel zand in de mest heeft. Roer enkele mestballen in een emmer met water. Als er na het leeggooien van de emmer veel zand op de bodem achterblijft, kan dat wijzen op zandkoliek.

*Waaruit bestaat de behandeling?

Behandeling met een pijnstiller doet het door koliek gekwelde paard goed. Maar omdat het zand in de darmen aanwezig blijft, keert de koliek regelmatig terug. Om het zand uit de darm te krijgen wordt vaak Sandclear gebruikt. Dit zijn psyllium-poeders, die een gelei in de darm vormen. Hierdoor wordt het zand meegenomen met de darminhoud en met de mest uitgedreven.

Nog belangrijker is natuurlijk verdere zandopname voorkomen!

*Hoe wordt zandkoliek voorkomen?

Zandkoliek is het beste te voorkomen door te zorgen dat het paard geen zand binnenkrijgt. Dit betekent zandvrij hooi verstrekken en vooral het paard een weide geven met voldoende gras. Bij overdadig zand eten zijn drastische maatregelen nodig, zoals het paard muilkorven als het in de buitenbak loopt. U kunt ook Sandclear aan het voer van uw paard toevoegen.

 

Verstoppingskoliek

*Wat zijn de symptomen?

Paarden met een verstopping gaan veelal gestrekt staan alsof ze moeten plassen. Toch komt er vaak geen urine, of slechts een klein beetje. Deze paarden kijken ook vaak om naar de buik, krabben op de grond of gaan plat liggen.

*Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij rectaal onderzoek door de dierenarts is veelal gemakkelijk een verstopping vast te stellen, deze bevindt zich meestal in het linker gedeelte van de dikke darm. De meeste verstoppingen worden veroorzaakt door het eten van veel stro in combinatie met verminderde training.

*Waaruit bestaat de behandeling?

Stroverstoppingen worden verholpen door het paard laxeermiddel (paraffine) toe te dienen in de maag. Dit gebeurt met behulp van een sonde die via de neus en slokdarm in de maag wordt ingebracht.

Omdat de verstoppingen veelal achterin het darmstelsel zitten heeft de paraffine ongeveer 10 uur nodig om op de plek van bestemming zijn werk te kunnen doen. In de tussentijd is het belangrijk het paard pijnvrij te houden door een pijnstiller toe te dienen en het paard voldoende beweging te geven (longeren, stapmolen). Het paard dient totdat er mest met paraffine komt te vasten. Wel moet altijd water beschikbaar zijn.

*Hoe kan het worden voorkomen?

Paarden die regelmatig stroverstoppingen hebben kunnen beter op vlas of krullen gehouden worden. Indien dit niet mogelijk is, dan is het verstandig om het paard regelmatig laxerend voer te geven (slobber met extra olie) en veel beweging te geven.

 

Liggingsverandering

Liggingsveranderingen zijn de gevaarlijkste vorm van koliek. Ze kunnen voorkomen in de dunne en de dikke darm. Door een liggingsverandering kunnen stukken darm afgesloten worden waardoor deze darm afsterft en de darm die ervoor zit zich niet kan legen en zich opblaast. Uiteindelijk kan ook de maag vol raken. Omdat een paard niet kan braken, zal een overvolle maag scheuren wat onherroepelijk leidt tot de dood.

*Wat zijn de symptomen?

Liggingsveranderingen geven vaak aanleiding tot ernstige koliek. Paarden laten zich vallen, rollen, raken in paniek en beschadigen zichzelf. Een paard met hevige pijn let ook niet op de begeleider en kan daardoor een gevaar vormen voor zijn omgeving.

Uiteindelijk kan soms gezien worden dat er toch een beetje maaginhoud door de neus naar buiten komt of dat het paard een zeer opgeblazen uiterlijk krijgt. Ook kan het paard snel in shock raken en eventueel sterven.

*Waaruit bestaat de behandeling?

Een liggingsverandering met een afsluiting kan alleen verholpen worden door een operatie in een specialistische kliniek.

Een draaiing zonder afsluiting kan in enkele gevallen zichzelf weer herstellen door middel van laxeren, beweging en darmmotiliteitsstimulerende middelen.

*Hoe kan het worden voorkomen?

Liggingsveranderingen zijn niet altijd te voorkomen. Een algemeen advies is wel om het paard regelmatig te ontwormen, het gebit te controleren en altijd genoeg beweging te geven. Een uitgebalanceerd rantsoen is vanzelfsprekend ook van belang.

 

Advies:

Indien je een paard/pony met koliekverschijnselen heeft, welke van de bovenstaande maakt niet uit, moet je direct de dierenarts bellen. Vertel hem wat je is opgevallen en wat de symptomen zijn. Sommige koliekpaarden kunnen wij, als 1ste lijnsdierenarts, niet verhelpen. Dan wordt u naar de dichtsbijzijnde 2de lijnspraktijk (DAP Wolvega, DAP Den Ham, DAP Emmeloord) gestuurd. We zorgen dat het paard/pony klaar is voor transport en maken de afspraak voor u. Bekijk ook de 110seconden dierenarts filmpje op youtube ((1043) Koliek | Paard | 100 Seconden Dierenarts - YouTube)

 

Heeft u een spoedgeval of wilt u meer informatie, bel ons op nummer 06-30725230.